Ne Olacak Bu Çocukların Hali?

Değerli meslektaşımız ve dostumuz Uzman Psikolojik Danışman Şükran İlimsever Başarır’ın Hürriyet Gazetesi’nden Gizem Coşkunarda’nın dört uzmanla gerçekleştirdiği bu söyleşiden...

Ergenlik çağındaki çocukların yaşadığı iletişim sorunları okul sayesinde biraz da olsa rahatlıyordu. Artık okul da yok, odalarındalar. Aileler çocuklarıyla nasıl iletişim kurabilir? 

• Ergenlik çağındaki çocuğunuzla bu zor dönemde sağlıklı iletişim kurabilmek için önce onun ne yaşadığını anlamaya çalışmalı; sizin için en önemli şeyin dersleri değil, onun ruh sağlığı olduğunu ona hissettirmelisiniz.
• Ruh halinin ve düşüncelerinin sık sık değişebilmesine karşı anlayışlı olun, onu yargılamayın. Tartışma anlarında kırıcı olmamaya, ‘karşılıklı konuşarak’ anlaşmaya özen gösterin.
• Onu dinlemeye ve her konuda sohbet etmeye açık olun, heyecanlarını paylaşın. Özel alan ve özel zaman ihtiyacına saygılı olun, onun adına kararlar vermeyin.
• Siz gerçekten açık, anlayışlı ve davetkâr olduğunuzda, ergenler zaten odalarından çıkacak, sizinle paylaşımlarda bulunmak isteyeceklerdir.

Bu çağdaki çocuklar beden algılarının sorunlu olduğu bir dönemdeler. Derslerde kamera açmak istemiyor, eğitimden verim alamıyorlar. Bu durumda okul ve ailenin tutumu ne olmalı? 

• Bu dönemde öncelikli olan kamera açıp açmamaktan ziyade çocukların ruh sağlığının korunmasıdır. İç içe geçmiş olan ev ve okul ortamlarını çocuklara iyi gelecek şekilde yeniden düşünmek ve beklentilerde yeni koşullara uygun şekilde esneklik göstermek ebeveynler olarak şu an en temel sorumluluğumuz olmalı.
• Öğretim üyeleri Dr. Neslihan Zabcı ve Dr. Gülçin Karadeniz’in 744 ebeveynle sürdürdükleri bir araştırmada, pandemi öncesi hiçbir semptom göstermeyen çocuk ve ergenlerin yüzde 58’inde en az bir klinik semptom görüldüğü tespit edildi. Bu, çok yüksek bir oran. Uyaranların sonsuz olduğu, okul çerçevesinden uzak olan ev ortamında çocukları fiziksel, zihinsel ve ruhsal olarak derslere çekebilmenin ve derste tutabilmenin zorlukları, uzaktan eğitimin etraflıca değerlendirilmesini ve alternatif uygulamalara yönelmeyi bence kaçınılmaz kılıyor.

Ya dersteler ya YouTube’da ya da yine ekran karşısında oyunda. Ekrandan uzak, sanal olmayan etkinliklere özellikle 14-18 yaş grubunu nasıl çekeriz? 

• Aslında ekranlardan artık çok sıkıldılar, yerine daha iyi bir şeyler koyabildiklerinde, ekran başından elbette kalkabilirler. Arkadaşlarıyla ve aileleriyle keyif alacakları uzun sohbetlere, aile bireyleriyle birlikte hayaller kurmaya, birlikte seçecekleri filmler izlemeye, bilim, müzik, spor hakkında konuşmaya, yani evdeki hayatı paylaşmaya ve ailelerinden güç almaya çok ihtiyaçları var.

Bazı ergenler hastalığı hafife alıp yokmuş gibi davranırken bazıları da fazlasıyla endişeli. Endişesi yüksek çocuklarda bu durum okula dönmeme, evden çıkmamaya devam etme gibi durumlarla tezahür eder mi? 

• Pandemi bir anda bitmeyecek, bir sabah kalktığımızda birden pandemi öncesi hayata geri dönmeyeceğiz. Muhtemelen okullar kademeli açılacak ve bu herkese kaygısıyla baş etmeye yönelik biraz zaman kazandıracaktır.
• Büyük çoğunluk için okula dönüşün sorun olmayacağını, çocukların ev dışındaki hayatı özlediklerini sanıyorum. Ancak, bilimsel verilere dayalı resmi açıklamalara, aile desteğine, okullarda alınan önlemlere ve kendi kişisel alabilecekleri önlemlere rağmen evden çıkamayacak ve okula gidemeyecek çocuklar için profesyonel yardım alınması uygun olacaktır.

Ergenler flörtle tanışacakları, arkadaşlık ilişkilerinin güçlendiği yaşlarda eve kapandı. Bir aradayken kolaylıkla çözdükleri problemler şimdi bir sorun haline dönüşüyor. Aileler nasıl destek olmalı? 

• Bu tür zorluklar yaşandığında keskin yargılamalardan ve hızlı sonuca varmalardan uzak durmaya çalışmak çok önemli. “Yine ne yaptın?”, “Yine ne dedi?” gibi ifadelerden kaçınmaya çalışıp sadece o andaki durumu anlamaya odaklanın.
• Önce tabii ki çocuğunuzun nasıl hissettiğine ve olayı nasıl yorumladığına bakın ama aynı zamanda objektif bir arabulucu olmaya da çalışın. Ergen o yoğun duygularıyla objektif kalamayabilir, yetişkin olarak sizin sağduyulu duruşunuz onun için destekleyici olacaktır.
• ‘Kendinizi mümkünse mesaj yazarak değil, konuşarak ifade edin’, ‘Bir içerik veya fotoğraf paylaşmadan önce birkaç kez düşünün’, ‘Çok kızgınken konuşmayın/mesaj yazmayın, biraz sakinleşmeyi bekleyin’ gibi prensipler tüm ergenlere onları koruma hassasiyetiyle öğretilmeli.

*Seçil Akaygün Cüntay ve Şükran İlimsever Başarır ‘Alıştığımız Gibi Değil, Pandemi Döneminde Ebeveyn Olmak, Sorunlar ve Çözümler’ kitabında iletişim sorunlarına da değiniyor.

Not: Bu söyleşi Hürriyet Gazetesi internet sitesinde 24.01.2021 tarihinde yayınlanmıştır ve sayfamıza buradan yüklenmiştir. (Kaynak: https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/cocuklar-modern-magaralarda-sikisik-ve-duygusal-bosluk-icindeler-41722675)